Leven met chronische pijn is ontzettend moeilijk. Mensen met fibromyalgie worstelen er dagelijks mee. In Nederland alleen al lijden naar schatting 3 miljoen mensen aan chronische pijn. Wereldwijd hebben we het over 1,5 miljard mensen met chronische pijn! Een schokkend aantal. De cijfers laten zien dat wij als maatschappij geen antwoord hebben op chronische pijn. Dat komt doordat het doorgronden van pijn erg ingewikkeld is. Zelfs de slimste artsen weten zich vaak geen raad. Door zo goed mogelijk de biologische werking van pijn te onderzoeken hopen wetenschappers op nieuwe behandelmethoden. Het is wachten op een doorbraak. Zitten we er al dichtbij?
Het Zenuwstelsel
Het zenuwstelsel bestaat uit het centrale zenuwstelsel en het perifere zenuwstelsel. De hersenen en de ruggengraat vallen onder het centrale zenuwstelsel en zijn opgebouwd uit zenuwcellen en gliacellen. Vanuit deze delen sturen zij de organen en de spieren aan, verwerken de informatie van onze zintuigen en zorgen ervoor dat ons lichaam en geest in balans blijft door informatie uitwisseling. Dit gebeurt in samenwerking met het perifere zenuwstelsel, een netwerk van zenuwbanen dat het weefsel, de organen en het centrale zenuwstelsel met elkaar verbindt.
Pijn is onlosmakelijk verbonden met ons zenuwstelsel. Zonder onze zenuwbanen zouden we geen pijn kunnen voelen. De sensatie van pijn begint met het activeren van de zenuwcellen op de plek waar we ons bezeerd hebben. Via de zenuwbanen komt de pijnprikkel in onze hersenen en worden we ons bewust van de pijn. Hierdoor kunnen we in actie komen om de schade die de pijn veroorzaakt heeft te genezen. Pijn heeft dus een belangrijke functie. Het is ons waarschuwingssysteem en het is noodzakelijk voor onze overleving omdat het ons waarschuwt voor schade aan het lichaam.
Zenuwbanen
Ons zenuwstelsel is niet alleen een waarschuwingssysteem. Het zorgt er ook voor dat onze spieren worden aangestuurd, dat we kunnen zien, ruiken, voelen, horen en proeven. Wist je dat je vele verschillende zenuwbanen in je lichaam hebt? De National Geographic heeft de zenuwbanen die een rol spelen bij pijn in hun uitgave van december 2019 op een rijtje gezet: De pijnprikkels die naar je hersenen worden gestuurd verlopen langs zenuwbanen met dunne omhulsels en heten A-deltavezels. De zenuwbanen die aanraking, trilling en druk registreren hebben een dik omhulsel en worden A-betavezels genoemd. Pijn dat trager verloopt zoals hitte, verbranding en zeurende pijn wordt verstuurd over zenuwbanen zonder omhulsel. Dit zijn de C-vezels.
Al die zenuwvezels zijn van onschatbare waarde. Door deze zenuwbanen kunnen de hersenen registreren wat er aan de hand is in onze omgeving. Maar ook onze binnenwereld wordt goed in de gaten gehouden door onze zenuwbanen. De informatie van onze buiten- en binnenwereld wordt verwerkt door onze hersenen. Met die informatie gaan de hersenen aan de slag en stuurt het op zijn beurt weer informatie terug over de zenuwbanen naar de organen en spieren. Denk hierbij aan hormonen en neurotransmitters. Dit alles heeft als doel om ons lichaam zoveel mogelijk in balans te houden. Zonder het ervaren van pijn is het voor het lichaam veel moeilijker om deze balans te bewaken.
Pijn
Pijn kennen we in alle soorten en maten. Pijn kan scherp, dof, kloppend, prikkelend, stekend, zeurend, krampend, jeukend, brandend, drukkend, tintelend en misselijkmakend zijn. En dit is natuurlijk maar één greep uit alle mogelijke pijnsensaties, er zijn er nog veel meer! Deze termen zeggen vooral veel over hoe wij de pijn ervaren en hoe we ze omschrijven. Deze levendige woorden begrijpen we allemaal en misschien heb je al deze soorten pijnen wel eens gehad. Maar om pijn te kunnen begrijpen en vervolgens te behandelen moeten we weten door welk mechanisme jouw pijn veroorzaakt wordt. Wetenschappers hebben 3 verschillende mechanismen gevonden. Maak je geen zorgen, het zijn ingewikkelde mechanismen maar aan het eind van deze reeks begrijp je ze alle drie! De 3 mechanismen die we gaan bespreken zijn nociceptieve pijn, neuropathische pijn en nociplastische pijn.
Nociceptieve pijn
Pijn die direct ontstaat nadat we ons bezeren wordt acute of nociceptieve pijn genoemd. Hieronder valt pijn na bijvoorbeeld een botbreuk, een wond, een val, een snee of verbranding. Kortom, het is pijn die ontstaat als er schade is toegebracht aan ons lichaam.
Het lichaam reageert op deze weefselschade door een ontstekingsreactie in gang te zetten. Door deze ontsteking ontstaan er chemische stofjes. Deze stofjes (prostaglandinen) zijn als het ware het startschot voor het pijnsignaal, ze zetten een elektrische prikkel in gang.
Onze zenuwen pikken het pijnsignaal of elektrische prikkel op. Dat doen ze via speciale neuronen die op de uiteinden van onze zenuwbanen zitten. De reis van de elektrische pijnprikkel verloopt via vele schakelstations die allemaal van invloed kunnen zijn op de beleving van pijn. De schakelstations kunnen open of dicht gaan waardoor de pijn versterkt of gedempt wordt. Je aandacht, genen, emoties, herinneringen, sociale en culturele factoren hebben allen invloed op deze schakelstations. Pijn is echt super complex!
De hersenen
Wat er vervolgens gebeurt als het elektrisch signaal via de ruggenmerg in je hersenen komt is erg ingewikkeld. Er is namelijk niet één gebied waar de pijn wordt geregistreerd in de hersenen. Er bestaat dus geen pijncentrum in het brein. Er zijn talloze netwerken in ons brein die bij pijn betrokken zijn. Deze netwerken zijn niet alleen betrokken bij pijnverwerking maar ook bij emoties, herinneringen, beslissingen en ons denken.
Het eerste netwerk waar het pijnsignaal naar toe gaat is een deel van de hersenen die we de somatosensibele schors noemen. In dit gebied wordt beoordeeld hoe hevig de pijn is. Daarna wordt de prikkel ontvangen door een deel van de hersenen waar de emoties geregeld worden, het limbisch systeem. De pijnprikkel wordt daar verbonden met één of meerdere emoties.
Dat is erg belangrijk want soms kun je zo in gevaar zijn dat de pijn niet tot je bewustzijn mag doordringen. Zou dat wel gebeuren dan zou de pijn je kunnen verlammen en kun je niet meer vluchten van de plek des onheils. Denk hierbij aan een brandend huis of auto waaruit je moet ontsnappen of een gevaarlijk gevecht waaruit je jezelf moet redden. In veel mindere mate werkt dit mechanisme ook tijdens bijvoorbeeld een sportwedstrijd waarin je de opgelopen snee in je arm totaal niet opmerkt. Pas als de wedstrijd voorbij is en je zit na te praten in de kleedkamer zie je opeens de snee in je arm en ben je verbaasd dat je het niet eerder had opgemerkt!
Wordt vervolgd
Tot zover het eerste deel in de reeks Fibromyalgie, waardoor ontstaat jouw pijn? In de volgende delen van de reeks bespreken we de andere twee mechanismen van pijn en zullen we aangeven onder welke pijn fibromyalgie valt. Aan het eind van de reeks zullen we de nieuwste ontwikkelingen van mogelijke pijnbehandelingen bespreken.
Bronnen:
https://www.knowablemagazine.org/article/health-disease/2020/types-of-pain
https://www.nationalgeographic.nl/wetenschap/2019/12/de-anatomie-van-pijn
http://www.natuurinformatie.nl/nnm.dossiers/natuurdatabase.nl/i004318.html
https://www.physio-pedia.com/Pain_Mechanisms
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1521694219300610
Proclaimer: wij hebben onze uiterste beste gedaan om correcte informatie te verstrekken. Als u fouten constateert dan waarderen wij het zeer als u contact met ons opneemt doormiddel van het contactformulier zodat wij de fouten snel kunnen verbeteren.
