Fibromyalgie Fibrofog

Pijn en vermoeidheid zijn de bekendste klachten bij fibromyalgie. Maar wat vrijwel altijd meespeelt zijn concentratie- en geheugenproblemen. Hier is vaak weinig aandacht voor terwijl deze klachten een behoorlijke inbreuk op het dagelijkse leven kunnen hebben. De populaire term voor deze klachten is fibrofog of brainfog; de mist in je hoofd.

Impact

De fibrofog zorgt ervoor dat het lastig is om helder te denken. Mensen omschrijven het ook wel eens als watten in het hoofd of een vaag grieperig gevoel. Uit je woorden komen kan moeilijk zijn. Ook kun je opeens de draad kwijt zijn in een gesprek of ben je je vraag vergeten. Vaak is een boek lezen al een hele opgave en vergeet je gemakkelijk waar je je sleutels hebt gelaten of wat er net gezegd werd. Op een gegeven moment moet je van alles gaan opschrijven omdat je het niet meer kunt onthouden. Ook neem je het liefst iemand mee naar een belangrijk gesprek met een arts of het UWV. Wat je hoort blijft namelijk niet hangen en dan is het fijn dat er iemand kan meeluisteren. Door deze klachten kun je je behoorlijk onzeker voelen. Thuis is dat vervelend maar zeker ook op het werk. Door de pijn en vermoeidheid is het op werk al heel erg lastig. Nu komen ook de concentratie- en geheugenproblemen erbij wat het goed functioneren op het werk extra moeilijk maakt. Daar kun je je natuurlijk weer zorgen om maken en dat is weer niet goed voor de fibrofog aangezien er stresshormonen worden aangemaakt die de situatie verergeren. Zo is er dus een grote kans om in een vicieuze cirkel terecht te komen. Kortom, fibrofog kan een grote impact hebben op je leven.

Wetenschappelijk onderzoek

Voorheen werd er naar fibrofog weinig onderzoek gedaan. Gelukkig is dat de laatste tijd veranderd en zijn er verschillende onderzoeken die het bestaan van deze klachten bij fibromyalgie bevestigen. In deze onderzoeken wordt fibrofog omschreven als cognitieve klachten. Het woord cognitie is afgeleid uit het Latijn en betekent letterlijk leren door het verstand. Cognitieve klachten zijn bijvoorbeeld geheugenproblemen, vertraagde informatieverwerking, verwardheid, moeite met multitasking en een lage concentratie. Een heel breed begrip dus! De oorzaak van fibrofog is niet gevonden maar er zijn wel vermoedens dat een verstoorde hormoonhuishouding door lichamelijke stress een oorzaak kan zijn.

Oorzaak fibrofog

Een mogelijke oorzaak van fibrofog kan een chronisch aanmaak van cortisol zijn. Doordat het lichaam bij fibromyalgie telkens pijnprikkels moet verwerken ontstaat er een lichamelijke stressreactie. De pijn wordt door de hersenen namelijk ervaren als een stressprikkel. De hypothalamus geeft als reactie op deze prikkel een stofje af die vervolgens de hypofyse stimuleert een hormoon aan te maken die naar de bijnierschors reist. De bijnierschors krijgt hierdoor een seintje om cortisol uit te stoten in de bloedbaan. Doordat het in de bloedbaan terecht komt worden alle cellen in het lichaam blootgesteld aan cortisol. Normaal gesproken remt cortisol de hypothalamus weer af en komt het lichaam na een tijdje weer tot rust. Bij fibromyalgie is dat niet het geval! De pijn is namelijk chronisch waardoor het stresssysteem overbelast raakt.

Hippocampus

Maar waarom veroorzaakt cortisol uiteindelijk cognitieve problemen? Dat komt omdat cortisol naar alle cellen in het lichaam reist en dus ook naar de hersenen. In de hersenen bevindt zich de hippocampus die als taak heeft herinneringen op te slaan. De hippocampus zit toevallig boordevol met receptoren voor cortisol. Je zou dus kunnen zeggen dat de hippocampus erg gevoelig is voor cortisol schommelingen. Helaas zorgt de chronische aanmaak van cortisol voor een slechtere werking van de hippocampus. De zenuwcellen in dit gebied worden namelijk beschadigd. De zenuwcellen hebben uitlopers waardoor ze met andere zenuwcellen kunnen ‘praten’. De beschadigingen zorgen ervoor dat deze uitlopers kleiner worden waardoor de communicatie in dit gebied verstoort raakt. Helder denken en concentreren wordt daardoor lastig. Het is dus niet zo gek dat mensen met fibromyalgie merken dat hun geheugen achteruit gaat!

Behandelingen

Hoe moeten we fibrofog aanpakken? Het ligt voor de hand om de cortisol levels te verlagen. Maar hoe doe je dat? Een goed begrip over de werking van pijn op het lichaam helpt al. Je snapt dan dat het belangrijk is om voldoende rust te nemen en ontspanningsoefeningen te doen. Hierdoor wordt het lichaam rustiger en heeft het lichaam minder redenen om cortisol aan te maken. Het lichaam zit door de chronische cortisol aanmaak in een vecht of vlucht modus. Er is daardoor geen tijd voor herstelwerkzaamheden in het lichaam. Gelukkig zijn er behandelingen die deze problemen aanpakken. De Universiteit Leiden doet wetenschappelijk onderzoek naar een online cognitieve gedragsbehandeling met o.a. ontspanningsoefeningen en methoden om tot een goede balans tussen inspanning en ontspanning te komen; essentiële onderdelen om het lichaam weer in een herstelmodus te krijgen. Als je mee wilt doen met dit onderzoek dan kun je je hier aanmelden!

Bronnen:

  • Are Fibromyalgia Patients Cognitively Impaired? Objective and Subjective Neuropsychological Evidence.
  • A systematic review of brain fogs. Are these functional cognitive disorders?
  • Neurocognitive complaints and functional status among patients with chronic fatigue syndrome and fibromyalgia
  • Fibrofog and fibromyalgia: a narrative review and implications for clinical practice.

https://www.vpro.nl/speel~VPWON_1189953~de-burn-out-industrie-3doc~.html

https://nl.wikipedia.org/wiki/Hippocampus_(hersenen)

https://nl.wikipedia.org/wiki/Cortisol